Co ulega zmianie?
W nastoletnim życiu dziecka następuje wiele zmian.
Przede wszystkim zmienia się jego wygląd zewnętrzny. To najbardziej widoczna zmiana. Dziecko intensywnie rośnie. Gwałtownej przemianie ulega budowa oraz kształt jego ciała. Następują pierwsze objawy dojrzewania płciowego.
W tym czasie charakterystyczna jest nadmierna wrażliwość i pobudliwość układu nerwowego. Dorastające dzieci cechuje nerwowość, rozdrażnienie, niepokój, brak opanowania.
Jest to także czas bardzo intensywnego rozwoju umysłowego, obejmującego niemal wszystkie procesy i funkcje intelektualne. Nastolatek zaczyna wykazywać się sprawnością i zdolnością do „filozofowania”, prowadzenia wytrwałych dyskusji, wydawania własnych sądów. W ten sposób nastolatki próbują własnych „samodzielnych sił” w zakresie krytyki i opiniowania. Ponieważ ich zmysły poznawcze stają się bardziej wyostrzone na wszelkiego rodzaju nieścisłości i niekonsekwencje ich wypowiedzi mogą zostać mylnie zinterpretowane jako bunt.
W wieku dorastania zmianom ulegają kontakty społeczne. Więź emocjonalna z dorosłymi rozluźnia się, autorytet słabnie i często może dochodzić do konfliktów. Rodzic staje się graczem drugiego planu. W tym czasie wzrasta w nastolatku potrzeba samodzielności, bycia niezależnym.Dla nastolatka coraz większe znaczenie ma grupa rówieśnicza.
Co wpływa na intensywność przemian?
Czynniki wpływające na intensywność nastoletniego buntu tkwią zarówno po stronie nastolatka jak i rodzica. To przede wszystkim:
- Temperament dziecka – pewne wrodzone predyspozycje do impulsywnego działania, mniejsza zdolność opanowania emocji, większa drażliwość lub wrażliwość dziecka, podatność na stres. Część nastolatków boryka się dodatkowo z innymi dolegliwościamitakimi jak na przykład ADHD, zaburzenie afektywne dwubiegunowe, depresja, zaburzenia lękowe, dziecięce fobie, mutyzm, zaburzenia emocj i zachowanie.
- Postawy i cechy rodzica –również rodzice posiadają własne indywidualne cechy temperamentalne wpływające na kształtowanie się relacji z dzieckiem. W okresie dojrzewania dziecka, na próbę „wystawiane” są takie cechy rodziców jak odporność na stres, bycie konsekwentnym, panowanie nad emocjami i umiejętności negocjacyjne. Nie bez znaczenia są też przekonania posiadane przez rodzica. To, co rodzic myśli o nastolatku, jak interpretuje jego intencje i zachowania oraz co myśli o sobie, jako o rodzicu rzutuje na budowanie relacji z dzieckiem. Ponadto rodzic może również być podatny na inne dolegliwości, takie jak depresja, zaburzenie afektywne dwubiegunowe, zaburzenia lękowe, czy zaburzenia osobowości.
- Kryzysy i sytuacje życiowe - czasem sytuacja w jakiej obecnie znajduje się rodzina wpływa do zwiększenia intensywności zachowań buntowniczych u nastolatka. Rozwód rodziców, konflikty w rodzinie, trudności ekonomiczna, śmierć członka rodziny, problemy zdrowotne w rodzinie są sytuacjami, które mogą zakłócać poczucie bezpieczeństwa i stabilności, budzić lęk i niepewność.
